Vườn Dược liệu từ lâu đã trở thành một không gian xanh đầy ý nghĩa. Không chỉ phục vụ cho hoạt động giảng dạy, học tập của giảng viên và sinh viên mà còn góp phần bảo tồn những loại cây thuốc quý trong Y học cổ truyền Việt Nam. Khu Vườn Dược liệu được quy hoạch trên một diện tích rộng rãi, thiết kế khoa học với các lối đi uốn lượn, từng bồn cây được cắm biển tên rõ ràng, giúp người tham quan dễ dàng theo dõi và tìm hiểu. Mỗi loài cây thuốc ở đây đều được chăm sóc cẩn thận, phản ánh sự đầu tư và quan tâm của Nhà trường đối với việc giáo dục ý thức bảo vệ thiên nhiên và di sản thực vật.
Ngay từ lối vào, hương thơm dịu nhẹ của Hương nhu đã lan tỏa khắp không gian. Bộ phận lá khi vò ra tỏa mùi thơm đặc trưng, mang tính ấm, có tác dụng giải cảm, hạ sốt, kháng khuẩn rất tốt. Cây thuốc được trồng ven lối đi vừa làm cảnh vừa tạo nên cảm giác thư giãn cho bất kỳ ai ghé thăm.
Bên cạnh là những cây Cúc tần, một loài cây quen thuộc trong Y học dân gian, cây cao khoảng 1-2 m, lá mềm, mép có khía răng cưa nhẹ. Người dân xưa nay thường dùng lá cây để chườm nóng, giảm đau nhức hoặc sắc uống trị cảm mạo. Trong vườn, Cúc tần được cắt tỉa gọn gàng nhưng vẫn giữ nguyên vẻ mộc mạc vốn có.
Tiếp theo là Thiên niên kiện, loài cây mọc thân thảo, lá xanh thẫm, nhẵn bóng, ưa ẩm và rợp bóng. Khóm cây nổi bật với bộ rễ phát triển mạnh, chứa nhiều tinh dầu, là vị thuốc quý chữa phong thấp, đau nhức xương khớp. Cây được trồng thành từng cụm tạo nên mảng xanh dày và khỏe khoắn.
Một góc khác của vườn là nơi sinh trưởng của cây Ngũ gia bì. Là loài thân gỗ nhỏ với lá kép xếp so le hình chân chim. Đây là vị thuốc có tác dụng bổ khí, mạnh gân cốt, thường dùng trong các bài thuốc trị suy nhược, đau lưng mỏi gối.
Gần khu vực Ngũ gia bì là bồn trồng Ý dĩ, loại cây thân thảo, có quả màu trắng ngà, được biết đến với công dụng kiện tỳ, lợi thủy, hỗ trợ tiêu hóa. Vào mùa quả chín, những hạt Ý dĩ tròn mẩy tạo nên cảnh sắc hết sức đặc biệt.
Không thể không nhắc đến Xạ can, loài cây có hoa rất đẹp được trồng thành từng dải dài, hoa có màu cam điểm những đốm đỏ rất nổi bật. Tuy nhiên, giá trị lớn nhất của Xạ can lại nằm ở phần thân rễ, được dùng chữa viêm họng, khản tiếng, ho lâu ngày.
Tiếp đến khu vực trung tâm của vườn là nơi đặt các loài cây thuốc quý hiếm như Sâm đại hành. Loài này có củ màu đỏ nâu, lá mọc thành bụi, được sử dụng trong các bài thuốc bổ máu, tăng cường sức khỏe, kháng viêm. Trong vườn, cây được che bóng nhẹ để đảm bảo điều kiện sinh trưởng tốt nhất.
Xung quanh là những hàng Dâu tằm, loài cây quen thuộc trong đời sống nhưng lại có giá trị dược liệu phong phú. Lá Dâu tằm (Tang diệp) dùng nuôi Tằm nhưng trong y học còn được sử dụng chữa cảm sốt, ho khan, hạ đường huyết. Quả Dâu (Tang thầm) khi chín chuyển mầu tím đen, vị chua ngọt thanh mát có công dụng bổ âm huyết, sinh tân dịch, nhuận tràng, bổ gan thận, cải thiện giấc ngủ. Bộ phận rễ cây sau khi thu hoạch chế biến thành vị dược liệu Tang bạch bì có tác dụng tốt trong việc chữa ho, hen suyễn, viêm phế quản, giúp lợi tiểu, thanh nhiệt cơ thể. Dâu tằm trong vườn tạo nên màu xanh mướt quanh năm.
Bên cạnh Dâu tằm là những bụi Mạch môn, cây thân thảo, nhỏ, lá dài như sợi cỏ, quả màu xanh tím rất đẹp mắt. Bộ phận rễ là vị thuốc bổ phổi, dưỡng âm, thường dùng trong các bài thuốc trị ho khan, viêm họng. Những bụi Mạch môn được trồng xen kẽ dưới tán cây lớn tạo nên cảnh quan mềm mại và duyên dáng.
Gần đó là khu trồng Bách bộ, một loài cây leo quý trong y học. Bộ phận rễ là thuốc trị ho nổi tiếng, giúp giảm ho gió, ho khan hiệu quả. Nhà trường dựng các lưới làm giàn leo chắc chắn để giúp cây phát triển, tạo nên những mảng xanh phủ bóng rất đẹp.
Không thể bỏ qua Dừa cạn, loài cây hoa nhỏ nhưng lại chứa các hoạt chất quan trọng được dùng trong điều chế thuốc hỗ trợ điều trị ung thư, ổn định đường huyết. Dừa cạn trong vườn nở hoa quanh năm, màu hồng, tím hoặc trắng rất nổi bật trên nền lá xanh.
Một loài cây quý khác là Xương khỉ được biết đến nhiều trong dân gian như vị thuốc hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, xương khớp và u bướu. Cây cao khoảng 1-2m, lá xanh đậm, thân mềm, phân đốt. Xương khỉ được đích thân TTUT.TS. Hà Quang Lợi nguyên Hiệu trưởng Nhà trường nay là Cố vấn toàn diện Nhà trường mang về trồng trong vườn Dược liệu.
Trinh nữ hoàng cung là loài cây nổi tiếng trong việc hỗ trợ điều trị u xơ, u nang và các bệnh phụ khoa cũng được cô Hà Hương Lan – Phó Hiệu trưởng Nhà trường đem về trồng trong vườn. Trinh nữ hoàng cung có lá dài mọc thành bẹ ôm sát nhau tạo thành búi. Vào mùa hoa, những chùm hoa trắng phớt hồng nở rộ khiến cả khu vườn trở nên rực rỡ và tinh khôi.
Lá Khôi, Xạ đen, Ích mẫu, Chỉ thiên, Đinh lăng, Phèn đen, Sài đất,…và còn rất nhiều cây dược liệu quý đều được gắn bảng tên, gồm tên Việt Nam, tên khoa học và được trồng theo nhóm tác dụng chính. Điều này giúp sinh viên dễ dàng quan sát và học hỏi. Bên cạnh đó, giảng viên thường tổ chức các tiết học thực địa tại vườn, giúp người học tiếp cận kiến thức một cách trực quan, sinh động hơn.
Không chỉ vậy, vườn Dược liệu còn là không gian thư giãn cho cán bộ giảng viên và sinh viên “check-in” sau những giờ học căng thẳng.
Có thể nói, vườn Dược liệu của Nhà trường không chỉ mang giá trị giáo dục mà còn mang ý nghĩa bảo tồn và phát huy những tri thức y học cổ truyền, bản địa quý giá. Đây là nơi kết nối con người với thiên nhiên, là minh chứng cho sự trân trọng của Nhà trường đối với nguồn tài nguyên thực vật phong phú của đất nước. Nhờ sự chăm sóc chu đáo và tâm huyết của tập thể cán bộ Trung tâm Thực hành – Tiền lâm sàng và Bộ môn Dược liệu, vườn Dược liệu ngày càng phát triển xanh tốt, trở thành niềm tự hào và là điểm đến không thể thiếu trong các hoạt động học tập và trải nghiệm.
DSCĐ. Đào Thị Bích Thủy
Trung tâm Thực hành – Tiền Lâm sàng